Resultaten Trends in Export 2022-onderzoek

Al een aantal jaren constateren wij dat de geopolitiek terug is van nooit weggeweest. Dat we echter begin 2022 na het sluiten van het Trends in Export-onderzoek geconfronteerd worden met een oorlog aan de grenzen van de EU, geeft helaas op een wel heel macabere manier invulling aan dit adagium. Het stelt het wereldwijde toch al krakende en piepende wereldhandelssysteem (WTO) na de Trump-jaren verder op de proef en zal ook de spanningen met China naar verwachting geen goed doen. De consequenties zijn nog moeilijk geheel te overzien maar die zullen zonder twijfel groot zijn, zowel op de korte als middellange en lange termijn.

Bij het duiden van de uitkomsten van het onderzoek zullen we dan ook bij een aantal ‘Trends’ extra kanttekeningen plaatsen omdat de recente situatie rondom Rusland en Oekraïne hierin niet is meegenomen maar de daaruit voortvloeiende ontwikkelingen zonder twijfel impactvol zullen zijn, zoals ook blijkt uit wat aanvullende vragen die inmiddels aan de respondenten zijn gesteld.

Naast de zeer bedreigende veiligheidssituatie en alle geopolitieke consequenties is het eveneens duidelijk dat twee andere globale trends niet mogen en kunnen ontbreken bij de analyse. Om te beginnen is dat het aanhouden van alle disrupties in de wereldwijde supplychains, wij noemen het vaak gemakshalve maar ‘de containercrisis’ en vanzelfsprekend in het verlengde daarvan het fenomeen van de inflatie.

Beide trends waren al uitgebreid aanwezig maar worden verder versterkt door de oorlog en natuurlijk ook de sancties die zijn afgekondigd. Sancties die vanuit de EU en in feite door de gehele westerse wereld zijn ingesteld en die naast individuele personen en staatsbedrijven in Rusland natuurlijk ook het internationale bedrijfsleven breed gaan raken. De handel op Oekraïne en Rusland mag dan geen groot aandeel uitmaken van de totale Nederlandse import en export, maar bepaalde bedrijven en sectoren, denk aan high tech, olie en gas, grondstoffen als graan en metalen, chemie, transport en logistiek maar ook de voedselindustrie, zullen hierdoor stevig geraakt worden. Dat Rusland ook tegenmaatregelen zal treffen lijkt daarbij onontkoombaar.

Dit raakt meteen ook aan de tweede trend van vooral grondstof- en halffabrikaattekorten en meer in het bijzonder prijsverhogingen en inflatie in brede zin. Energie, toch al enorm duur, zal nog duurder worden en misschien moeten we zelfs met rantsoenering rekening gaan houden en datzelfde zal gaan gelden voor sommige grondstoffen. En handelsstromen zullen worden verstoord. Logistiek is er mede vanwege alle beperkingen over de weg maar ook over zee, spoor en in de lucht een groot probleem.

Wat interessant is om te zien is dat het onderzoek, ook na het vertrek van het VK uit de Europese Unie, aangeeft hoe groot het belang van de EU is en blijft voor Nederland. Dit gecombineerd met een waarschijnlijk ongekende investerings’boom’ vanwege de klimaatplannen, alternatieve energie en het inspelen op de nieuwe realiteit van strategische autonomie in Europa plus uiteraard ook defensie, zal de economie een extra boost geven. En dit komt bovenop de al grootse investeringsplannen vanuit het coronaherstelfonds in de EU. Op de korte termijn zal daarom de groei zeker vertragen, maar op de iets langere termijn lijken er tal van nieuwe kansen en groeimogelijkheden te ontstaan.

Zonder enige twijfel zullen overheden meer dan ooit een bepalende invloed hebben op de ontwikkeling van de economie in het komende jaar en zal het bedrijfsleven zich moeten aanpassen aan de nieuwe omstandigheden middels wendbaarheid, digitalisering en versnelde inzet op de grote transities van klimaat, energie en verduurzaming. Nog maar nauwelijks bekomen van de pandemie staan we met elkaar voor zeer grote uitdagingen die alleen samen kunnen worden aangepakt!